Η παρέμβαση βασίζεται σε διαφορετικές προσεγγίσεις , οι οποίες έχουν ως στόχο την κοινωνική ένταξή, την ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων και γενικότερα την καλύτερη προσαρμογή του παιδιού στα περιβάλλοντα που συμμετέχει.

Γνωστικές προσεγγίσεις : Πρόγραμμα Δομημένης Διδασκαλίας TEACCH

Χρησιμοποιώντας σαφή και ξεκάθαρα οπτικά προγράμματα στο σπίτι ή στην τάξη βοηθά τα παιδιά να αντιληφθούν ποιες είναι οι καθημερινές δραστηριότητες , ποια είναι η σειρά των δραστηριοτήτων καθώς και ποια σχέση έχουν μεταξύ τους (π.χ. πρώτα η εργασία, μετά το παιχνίδι) . Σε αυτά τα οπτικά προγράμματα χρησιμοποιούνται τρόποι αναπαράστασης που είναι εύκολα αντιληπτοί από το παιδί ( π.χ. φωτογραφίες, αριθμοί, αντικείμενα). Με τα οπτικά προγράμματα μειώνεται το άγχος καθώς το παιδί έχει σταθερό καθημερινό πρόγραμμα και γνωρίζει την σειρά των δραστηριοτήτων.

Προσεγγίσεις κοινωνικής μάθησης

Οι προσεγγίσεις κοινωνικής μάθησης δίνουν έμφαση στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων. Πολλά παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού θέλουν να αναπτύξουν φιλίες αλλά δεν ξέρουν τον τρόπο. Είναι σημαντικό να διδαχθούν τι να πουν καθώς και πως να το πουν. Μια αποτελεσματική μέθοδος είναι, αφού τους επιδεικνύεται το σωστό μοντέλο μιας συνδιαλλαγής, να τους ζητείται να το αναπαριστούν τα ίδια μέσα από δραματοποίηση (role play). Είναι καλό να διδάσκονται πως να ανταποκρίνονται σε κοινωνικά ανοίγματα ή στη μη λεκτική συμπεριφορά των άλλων και να έχουν στη διάθεση τους ένα ρεπερτόριο με πιθανούς τρόπους αντίδρασης. Να μην ξεχνάμε ότι η κοινωνική τους κρίση αναπτύσσεται μόνο μετά από εκπαίδευση σε κοινωνικούς κανόνες τους οποίους τα υπόλοιπα παιδιά μαθαίνουν αυθόρμητα και διαισθητικά.

Εφαρμογή ατομικών προγραμμάτων τροποποίησης συμπεριφοράς

Η χρήση θετικής ενίσχυσης για διαμόρφωση επιθυμητής συμπεριφοράς είναι αποτελεσματική με πολλά παιδιά τα οποία βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού. Τα παιδιά με υψηλό δείκτη νοημοσύνης ανταποκρίνονται ιδιαίτερα στον έπαινο. Σε περιπτώσεις παιδιών που επιμένουν να μιλούν για το ίδιο θέμα μπορεί να καθοριστούν συγκεκριμένες ώρες της ημέρας κατά τις οποίες το παιδί μπορεί να συζητά για το θέμα που το απασχολεί. Στο καθημερινό πρόγραμμα του παιδιού μπορούν να ενσωματωθούν αυτές οι περίοδοι (π.χ. το διάλειμμα) κατά τις οποίες το παιδί είναι ελεύθερο να μιλήσει για τις έμμονες ιδέες που το διακατέχουν. Σε περιπτώσεις παιδιών με επιθετική ή αυτοτραυματική συμπεριφορά χρειάζεται λεπτομερής ανάλυση του περιστατικού (τι προηγείται, τι έπεται καθώς και τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια του περιστατικού στο οποίο εκδηλώνεται η συμπεριφορά). Συχνά αυτή η συμπεριφορά παρατηρείται σε παιδιά που δεν έχουν αναπτύξει λόγο και είναι ίσως ο τρόπος τους να εκφραστούν. Σε αυτές τις περιπτώσεις η εκπαίδευση εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας δίνει τη δυνατότητα διεξόδου των παιδιών από την αγχογόνο κατάσταση. Για παράδειγμα αν το αυτιστικό παιδί κτυπά το κεφάλι του κατά τη διάρκεια μιας δραστηριότητας με το δάσκαλο, ίσως το παιδί να θέλει να δηλώσει ότι κουράστηκε και θέλει να σταματήσει, οπότε μπορεί να διδαχθεί να αγγίζει ένα σήμα που σημαίνει ¨ΣΤΑΜΑΤΩ¨ και να απαλλάσσεται από τη δραστηριότητα.

Εφαρμογή προγραμμάτων ανάπτυξης δεξιοτήτων επικοινωνίας – PECS

Η αυθόρμητη επικοινωνία δεν αναπτύσσεται συνήθως από μόνη στα παιδιά με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές εκτός αν γίνει αντιληπτή η δύναμη της επικοινωνίας και ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν οι κοινωνικές συναλλαγές. Για την κατανόηση της επικοινωνίας σε παιδιά που δεν έχουν ακόμα αναπτύξει λόγο χρησιμοποιούνται ειδικά προγράμματα ανάπτυξης δεξιοτήτων επικοινωνίας όπως το Σύστημα Επικοινωνίας μέσω Ανταλλαγής Εικόνων (PECS – Picture Exchange Communication System). Η μέθοδος αυτή απαιτεί από το παιδί να εντοπίσει το άτομο με το οποίο θα επικοινωνήσει και ακολούθως να του δείξει την εικόνα ενός αντικειμένου που επιθυμεί να αποκτήσει. Το παιδί αμέσως εξασφαλίζει το ποθητό αντικείμενο ανταλλάσσοντάς το με την εικόνα. Το σύστημα αυτό σταδιακά οδηγεί το παιδί στη χρήση εικόνων που αντιστοιχεί με ρήματα (π.χ. ¨θέλω¨, ¨βλέπω¨, ¨είναι¨, ¨ακούω¨), καταλήγοντας στη δημιουργία απλής πρότασης με εικόνες. Αποτελέσματα ερευνών δείχνουν ότι αρκετά παιδιά προσχολικής αλλά και μεγαλύτερης ηλικίας αρχίζουν να χρησιμοποιούν το λόγο μετά την εκπαίδευση και τη χρήση του συστήματος PECS.

Προσαρμογή του περιβάλλοντος σε παιδιά με Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές

Το περιβάλλον χρειάζεται να είναι ασφαλές και προβλέψιμο, να μην υπάρχουν πολλές μεταβατικές περίοδοι, να υπάρχουν σαφείς οδηγίες για το τι θα ακολουθήσει, να μην υπάρχουν ¨εκπλήξεις¨, δηλαδή ξαφνικές αλλαγές στο πρόγραμμα και στις καθημερινές δραστηριότητες. Σε περίπτωση που θα υπάρχουν αλλαγές, το παιδί θα πρέπει να προετοιμάζεται εκ των προτέρων.